PAULINI » Nowicjat » Rys historyczny » Formacja zakonna w leśniowskim nowicjacie

Formacja nowicjuszy

Formacja zakonna w leśniowskim nowicjacie przebiegała w zasadzie zgodnie z normami Kościoła i ustawami Konstytucji. Konstytucje zakonu św. Pawła Pierwszego Pustelnika, uznane i potwierdzone przez papieża Piusa XI w 1930 roku, stanowiły podstawowe normy prawne nowicjatu aż do kolejnych Konstytucji z 26 sierpnia 1973 roku („ad experimentum”), odnowionych w duchu Soboru Watykańskiego II. Ostatecznie przyjęte na kapitule generalnej nowe Konstytucje, zostały zatwierdzone w dniu 26 sierpnia 1986 roku.

Konstytucje z 1930 roku poświęcają aż 6 rozdziałów (rozdz. III – VIII) i w tym 40 artykułów – nowicjatowi. Jest tam mowa o miejscu – czyli o klasztorze przeznaczonym na wychowanie nowicjuszy, o magistrze i jego pomocniku (socjuszu) i o przygotowaniu się do pierwszej profesji. Z pewnością klasztor w Leśniowie spełniał wymagane warunki na dom nowicjacki, gdyż z racji swego położenia i otoczenia był klasztorem oddalonym od tego wszystkiego, co mogłoby przeszkadzać refleksji nad rzeczami Bożymi i zakłócać spokój wewnętrzny.

Konkretne zasady postępowania i zachowania się nowicjuszy zostały sformułowane przez specjalną „Regułę nowicjuszy zakonu św. Pawła Pierwszego Pustelnika”, wydaną w 1928 roku z polecenia o. Piotra Markiewicza generała zakonu. Ta reguła podawała życiowe wskazówki nowicjuszowi na codzień. Po wydaniu nowych Konstytucji w 1987 roku komisja do spraw formacji opracowała specjalny regulamin życia nowicjackiego z uwzględnieniem aktualnych potrzeb nowicjuszy. Regulamin ten zatwierdził powagą urzędu generał zakonu i zobowiązał do jego przestrzegania w formacji nowicjuszy. Zasady w nim podane były wielokrotnie później poszerzane i wyjaśniane przez kolejne komisje formacyjne.

Do największych wydarzeń życia nowicjackiego należy zaliczyć: rekolekcje, kanoniczne rozpoczęcie nowicjatu, obłóczyny i pierwszą profesję zakonną. Początkowo wprowadzeniem do nowicjatu były 10-dniowe rekolekcje, a później od 1973 r. ograniczono je do 6-dniowych. Ostatnio istnieje potrzeba tzw. prenowicjatu, który trwa około miesiąca. Do 1973 roku rozpoczęcie nowicjatu kanonicznego dokonywało się wraz z uroczystymi obłóczynami. Obecnie obłóczyny odbywają się w drugiej części nowicjatu zwykle w dniu 25 marca w uroczystość Zwiastowania Najśw. Maryi Panny (Przez wiele lat obłóczyny były w dniu 8 grudnia w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najśw. Maryi Panny).

W ostatnich latach kanoniczny nowicjat rozpoczynał się zwykle w dniu 7 września, ale kandydaci przybywają do niego już przed 1 września (w dawnych czasach rozpoczynano nowicjat już od początku sierpnia), aby mogli odbyć 6-dniowe rekolekcje. Nowicjusze przed złożeniem pierwszej profesji odprawiają również 6-dniowe rekolekcje. Natomiast ci wszyscy, którzy przybywają do nowicjatu w innym terminie, to o. magister wyznacza wówczas odpowiedni czas na obłóczyny i rekolekcje przed rozpoczęciem i zakończeniem rocznego czy dwuletniego nowicjatu.

Formacja zakonna opiera się przede wszystkim na szeregu ćwiczeń duchownych, praktyk modlitewnych, konferencji i wykładów, które mają doprowadzić do zapoczątkowania duchowej przemiany życia nowicjusza. Odbywają się regularnie wykłady (lekcje) z zakresu życia duchowego i zakonnego, poznawania Konstytucji, historii zakonu, liturgiki, Pisma św., łaciny i ewentualnie obcego języka, śpiewu i gry na instrumentach. Nowicjusze włączają się w prace porządkowe, domowe, rolnicze i ogrodnicze. Pełnią różne dyżury nowicjackie. Odbywają się też wycieczki turystyczne dłuższe lub krótsze czyli tzw. „spacery” do lasu połączone z modlitwą różańcową, odprawianiem medytacji na łonie przyrody. Ponadto nowicjusze mają odrębny porządek dnia, zatwierdzony przez generała zakonu, oraz wyznaczony zestaw lektur do przeczytania. Nowe Konstytucje poświęcają dużo uwagi tej formacji nowicjackiej (7 artykułów od 69-79 i 9 norm od 78-86). Przez dziesiątki lat kłopotliwym problemem dla nowicjuszy stał się obowiązek służby wojskowej. Tego zadania pilnował z całym zaangażowaniem o. Jacek Nocuń, przedstawiając władzom poborowym w wojsku w odpowiednim czasie różne zaświadczenia. Zwykle dzięki jego interwencji nowicjuszy zwalniano z obowiązkowej służby w wojsku. Kilku jednak zmuszonych zostało do wypełnienia tego obowiązku (br. Cezriusz Godel, br. Gadencjusz Ślewa, br. Aleksander Szpak). Jak wspomniano nowicjusze wykonywali pomocne prace przy zbieraniu kartofli, młóceniu zboża, przy uprawie jarzyn w ogrodzie i w cieplarni, przy żniwach, pracach budowlano-remontowych.

Początkowo nowicjusze w skromnych wymiarach uprawiali sport, grając zazwyczaj w siatkówkę. Od 1990 r. rozpoczęli grę w piłkę nożną i rozgrywali nawet mecze nie tylko z klerykami, ale innymi grupami mężczyzn.

Po Soborze Watykańskim II utrwalił się na stałe zwyczaj przenoszenia całego nowicjatu z o. magistrem na Bachledówkę na okres 2 tygodni. Ten okres stawał się często sprawdzianem powołania i autentyczności postaw nowicjuszy.

Ponadto nowicjusze brali też udział w różnych uroczystościach jasnogórskich, a nawet wykonywali na Jasnej Górze prace pomocne. Odbywali też całodobowe piesze pielgrzymki z Leśniowa na Jasną Górę i nocne czuwania modlitewne.

Magister nowicjatu

Decydującą rolę w formacji nowicjuszy mają zawsze mistrzowie nowicjatu nazywani w naszym zakonie „magistrami nowicjatu”. Urząd i obowiązki magistra nowicjatu zakonu paulinów w Leśniowie w latach 1937-2016 pełnili następujący paulini:

O. Stanisław Nowak (21.07.1937 – 12.10.1943). N.B. Urząd i obowiązki magistra nowicjatu pełnił już wcześniej od sierpnia 1933 roku w Leśnej Podlaskiej po o. Kajetanie Raczyńskim.
O. Anzelm Radwański (19.08.1945 – 15.08.1948). N.B. Został mianowany na ten urząd 3 lipca 1945, ale dom nowicjacki nie był przygotowany na nowicjat po opuszczeniu wojsk radzieckich.
O. Krzysztof Kotnis (15.08.1948 – 21.10.1954).
O. Honorat Marcinkiewicz (21.101954 – 19.08.1957).
O. Antoni Sąkól (19.08.1957 – 22.08.1963). N.B. Od 1 września 1960 roku do początku czerwca 1970 r. nowicjat z Leśniowa został przeniesiony do Leśnej Podlaskiej.
O. Tadeusz Kubik (22.08.1963 – 13.06.1972).
O. Antoni Sąkól (13.06.1972 – 31.07.1975).
O. Konrad Pomper (31.07.1975 – 28.08.1978).
O. Szczepan Kośnik (28.08.1978 – 20.08.1982).
O. Czesław Bieleń (20.08.1982 – 27.06.1987).
O. Kazimierz Lesiak p.o. (27.06.1987 – 28.04.1990).
O. Czesław Bieleń (28.04.1990 – 25.05.2993).
O. Kazimierz Maniecki (25.05.1992 – 01.09.1994).
O. Piotr Polek (01.09.1994 – 04.09.1998).
O. Jerzy Kielech (04.09.1998 – 15.04.2002).
O. Robert Kurowidzki (15.04.2002-08.09.2006).
O. Maksymilian Stępień (08.09.2006 – 08.09.2008)
O. Paweł Przygodzki (08.09.2008 - 2014).
O. Samuel Karwacki (2014 - 2020).
O. Anzelm Frączek (2020 - 2021)
O. Bernard Wulczyński (2021 - )

W tym okresie pobytu nowicjatu w klasztorze leśniowskim urząd przeora pełnili następujący paulini:

O.Ignacy Szurek (p.o.) 1936-1937.
O.Justyn Markiewicz 1937-1940.
O.Marian Paszkiewicz 1940-1941.
O.Wiktor Rechciński 1941-1942.
O.Justyn Marczewski 1942-1945
O.Leonard Ligenza 1945-1946.
O.Walerian Barski 1946-1948.
O.Anzelm Radwański 1948-1949.
O.Korneliusz Jemioł 1949-1950.
O.Anzelm Radwański 1950-1952.
O.Władysław Radzikowski 1952-1955.
O.Honorat Marcinkiewicz 20.05.1955-23.07.1957.
O.January Stawiarski 23.07.1957 – 11.08.1960.
O.Jacek Nocuń 11.08.1960-06.08.1963.
O.Robert Bronisław Matyszczyk 06.08.1963-28.12.1967.
O.Ludwik Nowak 29.02.1967 – 15.02.1970.
O.Tadeusz Kubik 15.05.1970 – 03.06.1972.
O.Honoriusz Syguda 03.06.1972 – 01.08.1975.
O.Antoni Sąkól 01.08.1975 – 26.06.1978.
O.Marian Lubelski 26.06.1978 – 08.07.1984.
O.Anzelm Radwański 08.07.1984 - +18.05.1986.
O.Arkadiusz Niedziółka 31.05.1986 – 02.07.1992.
O.Stanisław Knapek 02.07.1992 – 04.09.1998.
O.Piotr Polek 04.09.1998 – 15.04.2004.
O.Zbigniew Ptak 15.04.2004 – 4.07.2010.
O.Jerzy Kielech 4.07.2010 - 2.07.2016
O. Jacek Toborowicz 2.07.2016 - 30.06.2022
O. Piotr Stanikowski 1.07.2022 - ...

+ powrót